''De duurzaamheidsrapportering doet het bij veel kmo's in Keulen donderen''

"Die hele wetgeving is geschreven door juristen en auditoren, niet door ondernemers. Ik moet zelf niet zelden een datapunt drie tot vier keer lezen vooraleer ik er kop of staart aan krijg. De juridisering van de rapportering zorgt ervoor dat je bijna gedwongen wordt om hulp in te roepen."
"Duurzaamheid is een lucratief verdienmodel geworden in audit en consultancy waarbij administratie en papierwerk de bovenhand krijgen op strategie," stelt Hans Verboven, CEO van Sustacon dat bedrijven begeleidt naar duurzaam ondernemen. De grote boosdoener aldus Verboven: de CSRD, de Corporate Sustainability Reporting Directive. De mondvullende richtlijn die grote bedrijven verplicht een duurzaamheidsverslag op te maken. Kmo's vallen weliswaar buiten de verplichting, maar delen wel in de klappen. Verboven sprak hierover bij Bouwunie. En Bouwnieuws maakte het verslag.
De bouwsector heeft door zijn CO₂-uitstoot, grondstoffengebruik en invloed op de leefomgeving een aanzienlijke milieu- en klimaatimpact. Bouwbedrijven zullen hun processen en materialen moeten verduurzamen om aan de duurzaamheidseisen te voldoen. CO₂-reductie, circulariteit en milieuverantwoorde keuzes moeten centraal staan. Maar ook databeheer en ketensamenwerking worden hierbij bijzonder belangrijk. Een verdere digitalisering van processen in de bouwsector is dus noodzakelijk. Net als bouwindustrialisatie.
Is het zo erg gesteld?
"Je kan bezwaarlijk stellen dat we vandaag te weinig regels kennen of dat grote bedrijven er maar op los vervuilen in Europa, of het systematisch niet nauw nemen met arbeidsomstandigheden. De gevoeligheid van de publieke opinie, het wetgevend kader en de handhaving door de overheid, zorgen ervoor dat het overgrote deel der bedrijven wel in de pas loopt."
En toch is daar de CSRD?
"Het uitgangspunt is goed. De richtlijn houdt in dat bedrijven moeten weten wat de risico’s en opportuniteiten zijn van specifieke ESG-onderwerpen, namelijk Environment (milieu), Social (maatschappij) en Governance (bestuur). Voor hun bedrijf, maar ook wat de impact is die ze hierop kunnen hebben. Als iets belangrijk is, moet je er iets mee doen en als je op een bepaald onderwerp een grote impact kan hebben is het ook aangewezen om er iets aan te doen. Mooi toch?"
Ik bespeur enige ironie.
"De weg om tot dat doel te komen is geen korte rechte lijn, maar een echte Odyssee. De methodiek die men voorschrijft en de honderden pagina’s met uitleg, datapunten, interpretaties van datapunten, commentaren bij interpretaties enzovoort, leiden tot een verzameling van regeltjes en spitsvondigheden en een juridisering van duurzaamheidsrapportering."
"Duurzaamheid moet een strategie zijn, niet het louter voldoen aan de regeltjes. Dat je in multinationals over grote teams beschikt die niets anders doen dan duurzaamheidsboekhouding en -rapportering, begrijp ik. De bedrijven die onder de CSRD vallen zijn echter niet allemaal multinationals. Het zijn zeer dikwijls uit de kluiten gewassen middelgrote ondernemingen of een bedrijvengroep bestaande uit een handvol kmo's die samen onder de richtlijn vallen. Een juridische afdeling of een duurzaamheidsmanager? Quod non. Het kleinste bedrijf dat wij kennen dat mee moet rapporteren in een groep telt drie werknemers."
En dan staat 'ingewikkeld' vaak synoniem voor 'kostelijk', vermoed ik?
"Een hele economie van consultants en de big four auditpartijen (Deloitte, EY, KPMG, PwC) zijn op de CSRD-kar gesprongen. Een door Europa gecreëerde jungle waar een kat haar jongen niet meer in terugvindt."
De CSRD is in de eerste plaats gelukkig vooralsnog een verplichting voor de grote bedrijven.
"Grote bedrijven moeten vanaf 2026 volgens de CSRD rapporteren en ook aangeven in welke mate ze aan de EU-taxonomie denken te voldoen qua omzet, kapitaaluitgaven, operationele uitgaven... Dat is wat we noemen 'hard law'."
"Het kleinste bedrijf dat wij kennen dat mee moet rapporteren in een groep telt drie werknemers."
"Het hele duurzaamheidsgebeuren is echter ook 'soft law'. Klanten vragen ernaar in tenders, de banken zijn ermee bezig vanuit risicobeheersing, het is een wapen in de war for talent... Je kan het echt niet meer negeren."
Dus hangen ook kleinere bedrijven eraan?
"De kleinere bedrijven ontsnappen niet en dat is zeker een aandachtspunt. Het nodige lobbywerk is aan de gang om kleine bedrijven te vrijwaren van verplichtingen, maar de vraag is hoe men in de praktijk hiermee omspringt."
"De druk van de 'soft law' wordt erg groot. Banken en grotere klanten of aannemers waarvoor je als klein bedrijf werkt, moeten in het kader van hun duurzaamheidsbeleid hun toeleveringsketen of partners ook afdekken. Ze sturen dus de vragen die ze zelf kregen gewoon door. Zo komt de hele thematiek in de e-mailbox van de kleine bedrijven. Die horen het dan in Keulen donderen."
"De wetgever heeft schromelijk onderschat hoezeer de CSRD-plichtige bedrijven zich zouden moeten wenden tot hun onderaannemers en leveranciers om de benodigde data te verzamelen. Het is te verwachten dat zij niet altijd zullen kunnen antwoorden en erdoor zelfs economische schade zullen ondervinden. Het is voor veel bedrijven ook vaak onbegonnen werk om er zelf aan te beginnen."
"Om een voorbeeld te geven: ik zie heel wat vragen rondgaan over de CO₂-impact, EPD's (Environmental Product Declaration), circulariteit, maar ook hele specifieke vragen over diversiteit, personeelsaangelegenheden en de interne keuken van het bedrijf. Vragen waarop je als normaal klein of middelgroot bedrijf meestal niet direct een antwoord hebt. En dikwijls ook gewoon niet wil en hoeft te hebben."
U noemt de CSRD een 'duurzaamheidsmonster'.
"De CSRD is een zeer omvangrijk systeem. Het komt bovendien op alle andere administratieve valkuilen. En het komt op een moment waarop meerdere sectoren, waaronder de bouw, op hun tandvlees zitten. Het komt bovenop de verzuurde NIMBY-mentaliteit van heel wat landgenoten die wel groei willen, maar niet vlakbij hun deur."
"Duurzaamheid is een term die vandaag de dag veelvuldig gebruikt wordt, maar wat houdt het nu echt in? Voor mij betekent duurzaamheid het maximaliseren van waarde voor een breed scala aan stakeholders, terwijl we verspilling van tijd, geld, grondstoffen en talent minimaliseren. Duurzaamheid moet geen afzonderlijke strategie zijn, het moet een duurzame strategie zijn."
Lees hier de studie over CSRD van Hans Verboven:

Start your sustainability journey
with Sustacon
We are ready to help you build a sustainable future for your organisation. Get in touch with us today to learn more about our services and how we can support your business.